Zašto se vi Mehmede Selimoviću osjećate Srbinom?

Mehmed Meša Selimović

Mehmed Meša Selimović rođen je 26. aprila 1910. godine u Tuzli. U rodnom gradu završio je osnovnu školu i gimnaziju. Godine 1930. upisao se na studijsku grupu srpskohrvatski jezik i jugoslovenska književnost Filozofskog fakulteta u Beogradu.

Diplomirao je 1934. godine, a od 1935. do 1941. godine je radio kao profesor Građanske škole, a potom je 1936. postavljen za suplenta u Realnoj gimnaziji u Tuzli.

Poslije rata jedno vreme je radio kao univerzitetski nastavnik u Sarajevu. Potom obavlja niz visokih dužnosti u kulturi. Bio je direktor Bosna-filma, direktor Narodnog pozorišta i glavni i odgovorni urednik u izdavačkom preduzeću Svjetlost u Sarajevu.

Zbog prigušenog sukoba sa tadašnjim političkim rukovodstvom u BiH, manifestovanog pojedinačnim gestovima, izjavama i napisima, napušta Sarajevo i prelazi u Beograd 1971. godine, nakon što je penzionisan.

– Bosna ga nikada nije prihvatila zbog toga što se nije htio saviti, što je bio svoj – reći će jednom prilikom Mešina supruga, vedra i samosvjesna žena, ćerka generala Kraljevine Jugoslavije. Bila je odana Meši i njegovom stvaralaštvu, umjela da jasno kaže i pokaže da je spremna da s njim ide i na kraj svijeta po njihov komad sreće. Njeno je ime Daroslava Darka Božić. Valjda će zbog nje Meša napisati „Ko promaši ljubav, promašio je život“.

Njihov odlazak iz Sarajeva nikog nije uzbudio. Čak će, nešto kasnije, nedeljnik „Svijet“ napisati – Ostali smo bez Savića i Repčića, pa možemo i bez Meše Selimovića.

Jednom prilikom, na zagrebačkom Književnom kutku, Meši Selimoviću je od strane organizatora postavljemo pitanje od kog se očekivalo da će od Meše izdejstvovati neku vrstu provokacije – Zašto se vi Mehmede Selimoviću osjećate Srbinom?

Njegov staloženi odgovor koji je uslijedio bez razmišljanja utišao je cijelu salu – Do 1941. sam se osjećao Srbinom, a nisam se pitao zašto. Od 1941. znam zašto sam to.

Srbin iz muslimanske porodice

„Potičem iz muslimanske porodice iz Bosne, a po nacionalnoj pripadnosti sam Srbin. Pripadam srpskoj literaturi, dok književno stvaralaštvo u Bosni i Hercegovini, kome takođe pripadam, smatram samo zavičajnim književnim centrom, a ne posebnom književnošću srpskohrvatskog jezika.
Jednako poštujem svoje porijeklo i svoje opredjeljenje, jer sam vezan za sve ono što je odredilo moju ličnost i moj rad. Svaki pokušaj da se to razdvaja, u bilo kakve svrhe, smatrao bih zloupotrebom svog osnovnog prava zagarantovanog Ustavom„, napisao je Selimović novembra 1976. u pismu Srpskoj akademiji nauka i umetnosti.

Završio u zatvoru 1942. godine

Do početka Drugog svjetskog rata radio je kao profesor gimnazije u rodnoj Tuzli. Prvе dvijе godinе rata živio jе u Tuzli, gdjе jе bio uhapšеn zbog saradnjе sa Narodnooslobodilačkim pokrеtom, a u maju 1943. godinе prеšao jе na oslobođеnu tеritoriju.

Tada jе postao član Komunističkе partijе Jugoslavijе i član Agitpropa za istočnu Bosnu, potom jе bio politički komеsar Tuzlanskog partizanskog odrеda. Godinе 1944. prеšao jе u Bеograd, gdjе jе obavljao značajnе političkе i kulturnе funkcijе.

Roman o bratu

Za svoj roman „Derviš i smrt“ Selimović je rekao da je roman o njegovom bratu. Baš je taj roman Mešina jedva čujna pobuna protiv društva i atak na sebe zbog kukavičluka
i ćutanja kada je o njegovom bratu bila reč. Naime, i Meša i njegov brat u Drugom svetskom ratu borili su se na strani partizana, i u ratu stekli mnoge počasti.

Negdje pred sam kraj rata Mešin brat je optužen za krađu i preki sud ga je po kratkom postupku osudio na smrt. Meša se zbog toga nikada nije žalio Partiji. (Osuđeni nesrećnik uzeo je iz neke napuštene kuće krevet, da njegova supruga, koja je tada bila pred porođajem, ne bi spavala na podu).