Tajne fotografije Arčibalda Rajsa

Lozana/Beograd – Profesor Erik Sapin je iz Lozane u Beograd donio oko 10.000 Rajsovih fotografija i sada uz pomoć naših stručnjaka dešifruje koji događaji i mjesta su u pitanju.

– Bio je u toku tehničkih dostignuća vremena u kome je živeo. Bio je dobar fotograf, znao je kako se koristi osvjetljenje, kao i tehnike koje su mu bile na raspolaganju.

Takođe, očigledno je da je vodio računa i o estetici fotografije – kaže Erik Sapin za „Blic”.

On će neke od ovih fotografija prikazati i u filmu „Čujte Srbi!” Gorana Vukčevića. Njegovo snimanje se ovih dana privodi kraju, a filmska ekipa je prošla Rajsov put od Lozane, preko Beograda, Niša, Krfa, Vida, Soluna do Kajmakčalana.

– U Lozani smo snimili i vilu „Svetlost“ u elitnom djelu grada, u blizini Ženevskog jezera, koju je Rajs 1914. zamjenio skromnom kućom u Topčideru.

Tamo smo se uvjerili da se on iz jednog zemaljskog raja i mira upustio u izazov koji mu je donio mnogo divnih trenutaka sa našim narodom i vojnicima, koji su ratovali za slobodu, da bi na kraju doživio brojna razočaranja od ljudi sa javne scene.

Nakon toga se povukao i družio samo s običnim svetom, najavljivao se i njegov odlazak iz Srbije, ali smrt ga je dočekala u Topčideru, ispred kuće. Neverovatno koliko je toga dao za 54 godine, a umro je razočaran – navodi Vukčević.

Film je pokušaj da se sastavi mozaik Rajsove ličnosti jer je njegov život bio bogat, njegova interesovanja široka, a on je bio emotivna ličnost s umietničkim darom.

– Zanimljivo je da kada je istraživao zločine i snimao užasne prizore rata, on ih je fotografisao na jedan umjetnički način, sa smirenošću.

Takođe, pošto su po prirodi onoga što prikazuju to veoma mučni i teški prizori, on je uvijek posle toga slikao neku prirodu: ptice, prirodu, cvijeće, pejzaže – ističe reditelj.

Osim tumačenja istoričara i sociologa postoji i igrani dio filma koji rekonstruiše neke prizore iz Rajsovog života, a narator je glumac Miljan Prljeta.

Taj deo obuhvata put od Rajsovog groba na Topčideru, pa do njegovog srca na Kajmakčalanu koje je stajalo tamo do Drugog svetskog rata kada su Bugari razbili tu posudu sa formalinom.

– Na Kajmakčalanu nas je potresao taj silazak u kriptu koja je u očajnom stanju i gde se nalazi deo stradalnika, njihove kosti i lobanje sa rupama od šrapnela. A sve su s otvorenim čeljustima jer su umirali jurišajući na topove, i to i danas odiše strahovitim bolom – kaže Vukčević.

izvor: Blic.rs